Faoliyati davomida
institut matematika fanining rivojlanishida sezilarli xissa qo‘shdi,
Respublika uchun yuqori malakali
kadrlarni tayyorlash bo‘yicha katta ishlarni amalga oshirayotgan markaz bo‘lib shakllandi. Institut jamoasining bosib o‘tgan yo‘li
O‘zbekistonda matematika fanining rivojlanish jarayonini yaqqol ifodalaydi.
Dastlab institut O‘zbekiston Fanlar akademiyasi
tarkibida hisoblash markaziga ega Matematika va mexanika instituti deb atalgan
va unda matematikadan tashqari mexanika, nazariy geofizika, seysmologiya,
hisoblash texnikasi bo‘yicha tadqiqotlar olib borilgan. Keyinchalik institutdan
mexanika va inshootlar seysmik mustahkamligi, kibernetika, seysmologiya
institutlari mustaqil institut sifatida ajralib chiqqan.
Turli davrlarda matematika Institutiga prof.
N.N.Nazarov (1943-1947), prof. V.A.Djodjio (1947-1950), akademik
V.I.Romanovskiy (1950-1952), akademik V.A.Bugayev (1952-1957), akad. S.X.Sirojiddinov
(1957-1960 va 1962-1967), muxbir a’zo V.I.Gubin (1960-1962), akad. M.S.Saloxitdinov
(1967-1985), akad. T.D.Jo‘rayev (1985-1992 va 1997-2003), prof. B.B.Rixsiyev
(2003-2004) va akad. Sh.A.Ayupov (1992-1997 va 2004 yildan xozirgacha)
rahbarlik qilishgan.
1954 yilda Institutga Toshkent matematika ilmiy
maktabi asoschisi V.I.Romanovskiy nomi berilgan.
Institutning eng salmoqli yutug‘i sifatida V.I.Romanovskiy,
T.A.Sarimsoqov, S.X.Sirojiddinov M.S.Saloxitdinov, T.J.Jo‘rayevlarning sa’y-harakatlari
bilan barpo etilib, dunyo matematika hamjamiyati tomonidan tan olingan
funksional analiz va algebra, differensial tenglamalar, ehtimollar nazariyasi
va matematik statistika ilmiy maktablarini e’tirof etish mumkin. Bu maktablarni
bugungi kunda akademiklar Sh.A.Ayupov,
A.Azamov, Sh.A.Alimov, Sh.K.Farmonov,
J.Xojiyevlar boshqarib kelishmoqda.
Institut olimlari O‘rta asrlarda matematikaning
rivojlanish tarixini keng o‘rganishda samarali tadqiqotlar olib borishib, katta
hissa qo‘shishgan (akademiklar S.X.Sirojiddinov, G.P.Matviyevskaya va
boshqalar).
Institut xodimlarining ilmiy tadqiqotlari 5 marta
O‘zbekiston Davlat mukofoti bilan taqdirlangan. Shu jumladan, 2017 yilda
institut direktori akademik Sh.A.Ayupov va uning shogirdlari – K.Kudayberganov
(QQDU), B.Omirov (O‘zMU) va O‘.Roziqovlar (O‘zRFA MI) “Noassosiativ algebralar,
differensiallashlar va nochiziqli dinamik sistemalar nazariyasini
rivojlantirish” fundamental tadqiqotlari uchun
fan va texnika sohasi bo‘yicha birinchi darajali Davlat mukofoti bilan
taqdirlandi. Akademik M.S.Salohiddinov
2017 yilda “Fidokorona xizmatlari uchun” ordeni
bilan taqdirlandi.
2019
yilda Institut tayanch doktoranti J.A.Karimov O‘zbekiston Respublikasi
Prezidenti Davlat stipendiyasiga, tayanch doktorant Sh.Shopo‘latov esa “Mard
o‘g‘lon” Davlat mukofotiga sazovor bo‘ldi.
Akademik
Sh.A.Ayupov va professor O‘.A.Roziqov
Jahon Fanlar akademiyasi (TWAS - The World Academy of Sciences) akademigi etib
saylandi.
2017
yil O‘.A.Rozikov Springer-Nature nashriyoti tomonidan «Springer Nature top
Author» sertifikat va statuey bilan taqdirlandi.
“Scopus
Award-2019” tanlovida Sh.A.Ayupov «Top researcher in Natural sciences» (Tabiiy
fanlar bo‘yicha yil tadqiqotchisi) deb e’tirof etildi.
2020
yilda prof. O‘.A.Roziqov Islom Xamkorlik tashkilotining “Eng yaxshi ilmiy
maqola” nominasiyasi bo‘yicha Halqaro mukofotga sazovor bo‘ldi.
Dunyo
universitetlar reytingida dastlabki 300 talikka kirgan universitetlarda PhD
ilmiy darajasiga ega bo‘lgan institut xodimlaridan 2 nafariga OAK tomonidan
to‘g‘ridan-to‘g‘ri fan doktori (DSc) imliy darajalari berildi.
So‘nggi
5 yil davomida Institutda 19 nafar falsafa doktori (PhD) va 18 nafar fan
doktori ( DSc) tayyorlandi.
Institut
rivojiga O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 9 iyuldagi
“Matematika ta’limi va fanlarini yanada rivojlantirishni davlat tomonidan
qo‘llab-quvvatlash, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining
V.I.Romanovskiy nomidagi Matematika instituti faoliyatini tubdan
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-4387-sonli qarori, hamda
“Matematika sohasidagi ta’lim sifatini oshirish va ilmiy tadqiqotlarni
rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2020 yil 7 maydagi PQ-4708-son
qarorlari katta ta’sir ko‘rsatdi.
Ushbu
qarorlar natijasida 2020 yil davomida institutning yangi binosi qurib
bitkazildi va ilmiy takdqiqotlar olib borish uchun barcha sharoitlar yaratildi.
Davlatimiz rahbari 2020 yil yanvar oyida
Respublika Oliy Majlisiga
Murojaatnomasida yilni
matematika, ximiya, biologiya va geologiya
fanlarini rivojlantirilish yili deb belgiladi.
Prezident
Shavkat Mirziyoyev 2020 yil12 iyun kuni O‘zbekiston Fanlar akademiyasining Matematika
institutiga tashrif buyurdi.
Prezidentimiz
bu yerda yaratilgan qulayliklar bilan tanishdi. Yangi imoratda 8 ta ilmiy
laboratoriya va “Yosh matematiklar” markazi faoliyat yuritadi. Binoning shinam
qavatlarida axborot-resurs markazi va seminar xonalari, akademik va
tadqiqotchilar uchun kabinetlar, kutubxona, majlislar zali, oshxona joylashgan.
Xonalar eng ilg‘or texnika va uskunalar bilan jihozlangan.
-
Bu zamonaviy institut barcha olimlar uchun ma’rifat markazi bo‘lishi kerak.
Matematika ko‘p fanlarga yo‘l ochadi. Uni Talabalar shaharchasida barpo
etganimiz bejiz emas. Bu institut ta’lim va ilm-fan o‘rtasida uzviylikni
ta’minlashi, mamlakatimiz rivojiga zamin yaratishi kerak, - degan edi Shavkat
Mirziyoyev institutga tashrifi chog‘ida.
Davlatimiz
rahbari 2020 yil 31 may kuni olimlar bilan uchrashuvda matematik ongni
bog‘chadan boshlab shakllantirish zarurligini ta’kidlagan edi. Shundan kelib
chiqib, Matematika institutida maktabgacha ta’lim, maktablar va oliy o‘quv
yurtlaridagi darslarni muvofiqlashtiradigan tizim yo‘lga qo‘yildi.
Shuningdek,
yuqorida ta’kidlab o‘tilgan Prezident Qarorlari natijasida olimlarimiz uchun
yana quyidagi imkoniyatlar yaratildi:
- 2020 yilda Matematika institutiga ilmiy
darajalar berishda mustaqillik berildi;
- Institutning Qoraqalpog‘iston
Respublikasida, Buxoro, Namangan, Samarqand, Xorazm viloyatlarida hududiy
bo‘linmalari tashkil etildi. Hozirgi kunda, bu hududiy bo‘linmalarda 22 nafar
fan doktori, ulardan 13 nafari o‘rindoshlik asosida, 22 nafar fan nomzodi,
fizika-matematika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), ulardan 11 nafari
o‘rindoshlik asosida faoliyat yuritmoqda;
- Matematika fani va ta’limini
rivojlantirishni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi tashkil etildi. Hozirgi kunda
Jamg‘arma faoliyati “Jamg‘arma Nizomi” asosida faoliyat yuritmoqda; Jamg‘arma
mablag‘lari hisobiga matematika yo‘nalishida ta’lim olayotgan talabalar va
tadqiqotchilar uchun akademik T.A. Sarimsoqov nomidagi stipendiya ta’sis
etildi;
- Institut tarkibida 5 ta shtat birligidan
iborat Matematika ta’limini muvofiqlashtirish bo‘yicha laboratoriya tashkil etildi;
- Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, Xalq
ta’lim vazirligi bilan hamkorlikda “Matematika” yo‘nalishi bo‘yicha oliy ta’lim
muassasalari pedagog kadrlarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish
kursining o‘quv dasturi va xalq ta’limi tizimidagi pedagog kadrlarni
“Matematika fani o‘qituvchilarining malakasini oshirish kurslari tajribaviy
o‘quv dasturi” ishlab chiqildi;
- O‘zbekiston Milliy universiteti,
Toshkent davlat texnika universiteti va
Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika universitetlari bilan hamkorlikda
o‘quv rejalar takomillashtirildi va matematika fanlarining namunaviy fan(o‘quv)
dasturlari ishlab chiqildi.